شمارش گلبول سفید در یک میلیمتر مکعب خون وسایل مورد نیاز : لام هموسیتومتر(بهتر است ني وبار باشد) لامل سنگین پیپت ملانژورسفید لوله لاستیکی (مکنده)حدود 25 سانتیمتر محلول رقیق کننده ي مارکانو( 2 mlاسید استیک+ mlآب 98 مقطر) محلول کریستال ویوله یا بلودومتیلن 1% میکروسکوپ ***** *لام ني وبار یا توما: از دو مستطیل شفاف در وسط تشکیل شده است که داراي درجه بندي براي شمارش گلبول سفید و قرمز است. هر مستطیل در زیر میکروسکوپ به صورت یک مربع 3 میلیمتري که به 9 مربع 1 میلیمتري تقسیم شده است مشاهده می شود. مربع هایی که در چهارگوشه قرار دارند مسي ول شمارش گلبول سفید می با شند و مربعی که در وسط قرار دارد داراي تقسیم بندي ریزي است که براي شمارش گلبول قرمز می باشد *پیپت ملانژورسفید bulb: white bead in the این پیپت براي رقیق کردن خون بکار میرود که درحباب آن یک مهره سفید وجود دارد روي پیپت ملانژور سفید سه عدد 5/ و 0 1 و 11 قرار دارد.
روش کار: 1 )ابتدا نوك انگشت را توسط پنبه آغشته به الکل ضد عفونی میکنیم. بعد توسط یک ضربه لانست نوك انگشت را سوراخ کرده خون جریان پیدا میکند و یک ملانژور سفید تمیز وخشک انتخاب می کنیم سپس ملانژور را افقی نگه میداریم و خون را تا علامت 1 داخل ملانژورمیکشیم (اگر خون به خوبی بالا نرفت لوله لاستیکی رابه ته ملانژور وصل میکنیم و سر دیگر لوله را دردهان میگذاریم نوك ملانژور را داخل خون مهم است که از ورود حباب هوا میگذاریم و با دهان خون را بالا می کشیم. به داخل ملانژور جلوگیري به عمل بیاوریم به این منظور ملانژور را به طور کامل داخل خون میگذاریم. خون نوك و اطراف ملانژور را با پنبه خوب پاك میکنیم چند سی سی از محلول رقیق کننده (محلول مارکانو) را در یک شیشه ساعت میریزیم. نوك ملانژور را داخل محلول مارکانو قرار میدهیم و ماده رقیق کننده را تا 11 به درون ملانژور میکشیم. لوله لاستیکی را از ملانژور جدا میکنیم. سر و ته ملانژور را بین دو انگشت شست و سبابه نگه میداریم. به مدت ده دقیقه محتوي ملانژور را مخلوط 2 )دریک لوله تمیز مقدار CC 0/95 میکنیم.سپس ملانژور را به مدت 5 دقیقه روي شیکر(ویبراتور) قرار میدهیم. محلول مارکانو ریخته وبه آن مقدار 50 لاندا خون ازنمونه CBC بارعایت شرایط گفته شده اضافه کرده وبعداز 5 دقیقه مطابق روش ملانژور اقدام مینماي یم. توجه! اگر بعد از این مدت محتوي ملانژو ر بلافاصله براي شمارش مورد استفاده مجدد قبل استفاده ضروري است قرارنگیرد مخلوط کردن
لام هموسیتومترتمیز را روي میز صاف و تراز قرار میدهیم لامل سنگین تمیز را روي لام قرار میدهیم ملانژور را عمودي میگیریم 1 تا 2 قطره اول محتوي ملانژور را دور میریزیم. با گذاشتن انگشت سبابه در ته ملانژور ریختن محتوي ملانژور را در اختیار میگیریم. یک قطره کوچک از محتوي ملانژور را توسط قراردادن نوك ملانژور در بین لام و لامل هدایت میکنیم بطوریکه مخلوط خون و ماده رقیق کننده به منطقه شمارش نفوذ کند اگر ماده به درون شیارها نفوذ کند باید لام را شسته خشک کرده مجددا مورد استفاده قرار میدهیم. چند دقیقه لام را ثابت میگذاریم تا سلولها بیحرکت شوند. لام را زیر میکروسکوپ قرار میدهیم با عدسی x10 مورد مطالعه قرار میدهیم و چهار مربع بزرگ واقع در چهار گوشه صفحه مدرج را شمارش میکنیم.
مثال: گلبولهاي سفید : هر ضلع مربع بزرگ 1 میلیمتر است.لام و لامل را چنان دقیق وماهرانه ساخته اند بطوریکه وقتی لامل روي لام قرار میگیرد دقیقا ارتفاع(فاصله)لام تا لامل 0.1 میلی متر می شود بنابراین حجم واقع دریک مربع بزرگ میشود یکدهم میلی مترمکعب. چون گلبولها را در چهار مکعب مستطیل شمارش کرده ایم حجم چهارمکعب مستطیل میشود چهاردهم میلی متر مکعب. ضریب رقت بوسیله ملانژور 1/20 است یعنی خون به نسبت یک به بیست رقیق میشود. به عبارت دیگر ما گلبول هاي سفید خون رادرحجمی برابر با یک پنجاهم میلی متر مکعب حساب میکنیم در نتیجه واضح است باید تعداد کل گلبولهاي شمارش شده در چهار مربع در عدد 50 ضرب شود. تعداد گلبولهاي شمارش شده درچهار مربع بزرگ واقع در چهارگوشه 185 عدد می باشد بنابراین تعداد کل گلبولهاي سفید خون 9250 عدد در میلی مترمکعب میشود.
مقدمه : سلولهاي قرمز خون بیشترین سلولهاي خونی را تشکیل میدهند. سلولهایی بدون هسته و مقعرالطرفین هستند. در شرایط طبیعی قطر آنها بطور متوسط 7.5 میکرون میباشد. اگر اندازه سلول کوچکتر از 6 میکرون باشد میکروسیت و اگر بزرگتر از 9 میکرون باشد ماکروسیت نامیده میشوند. حضور گویچههاي قرمز با اندازههاي مختلف در خون را آنیزوسیتوزیس Anisicytosis و حضور گویچههاي قرمز با اشکال متفاوت در خون را پوي کیلو سیتوزیس Poikilocytosisمینامند.که در حالات مرضی دیده میشوند. تعداد گویچههاي قرمز در حالت طبیعی در خون زنان 3.6 تا 5.5 میلیون در هر میکرولیتر و در خون مردان 4.1 تا 6 میلیون در هر میکرولیتر میباشد. نسبت حجم سلولهاي خون به کل خون برحسب درصد را هماتوکریت مینامیم. هماتوکریت در زنان سالم و بالغ - 45 35 درصد و در مردان سالم و بالغ - 50 40 درصد میباشد. گلبولهاي قرمز سلولهایی مقعرالطرفین و قابل انعطاف هستند که ضمن عبور از مویرگها بهم چسبیده و به صورت میلهاي استوانهاي درمیآیند که رولکس (Rouleaux) نامیده میشود. شکل ویژه و انعطاف پذیري زیاد گویچههاي قرمز را به پروتي ینهاي محیطی ویژهاي نسبت میدهند که به سطح داخلی غشاي اریترویسیتها چسبیدهاند. برخی از بیماریهاي ارثی خون مانند کروي یا بیضی شکل بودن گویچههاي قرمز از نقص پروتي ینهاي فوق ناشی میگردد. غشاي این سلولها همچنین حاوي رسپتورهاي مربوط به گروههاي خونی میباشد. گویچههاي قرمز خون حاوي مولکول پیچیدهاي به نام هموگلوبین میباشد. که از یک قسمت پروتي ینی به نام گلوبین و یک رنگ دانه آهندار به نام «هم» تشکیل شده است. گلوبین مرکب از 4 زنجیره پلیپپتیدي است که به هر زنجیره یک پورفیرین آهندار متصل شده است. هموگلوبین به علت داشتن آهن که در حالت احیا شده میباشد. میتواند با اکسیژن و دياکسید کربن ترکیب شده و به ترتیب آهن هموگلوبین و کربامینو هموگلوبین تشکیل دهد. وسایل آزمایش: نمونه خون - ملانژور قرمز - مکنده محلول هایمA ) کلرور مرکوریک + سولفات سدیم + کلرور سدیم + آب مقطر) دستگاه - shaker لام ني وبار - لامل سنگی - پنبه و الکل - میکروسکوپ نوري
روش کار : ابتدا ملانژور قرمز را داخل نمونه خون وارد میکنیم و تا 0/5 خون میکشیم. باید کار را طوري انجام دهیم که خون همراه هوا وارد نشود چون حبابدار شدن آن باعث خطا در نتیجه آژمایش میشود. بعد نوك ملانژور را با گاز استریل از خون پاك میکنیم و وارد محلول هایم نموده تا 101 میکشیم به وسیله مکنده پلاستیکی. در این حالت رقت 1/200 حاصل میشود. سپس پیپت را در shaker به مدت 3-5 دقیقه قرار میدهیم و س س ي ت را برداشته و قطرات اول را دور میریزیم. لامل را روي لام قرار میدهیم و یک قطره از نمونه را بین لام و لامل وارد میکنیم و سپس زیر میکروسکوپ بررسی میکنیم. با عدسی x10 محل شمارش را تعیین میکنیم ) براي شمارش گلبولهاي قرمز از روي لام هماسیتومتر از مربع وسط که خود شامل 25 مربع کوچک است استفاده میکنیم و معمولا 5 مربع از 25 مربع شمارش میشود.) شمارش گلبولهاي قرمز را با عدسی x40 انجام میدهیم. خطاهاي آزمایش: 1 )اشکالات تکنیکی : از جمله این اشکالات می توان از نمونه گیري غلط مثل کند بودن جریان خون از محل نمونه گیري که میتواند بعلت نازك بودن سوزن سرنگ مصرفی باشد و یا استفاده طولانی از گارو نام برد. استفاده از پیپتها و لامهاي شمارش غیر دقیق یا خوب مخلوط نکردن محلول سوسپانسیون گلبولی یا غلط پر کردن صفحه شمارنده و بالاخره عدم دقت لازم در شمارش سلولها همگی میتواند به نوبه خود موجب اشتباه در نتیجه شمارش گلبولهاي قرمز شود. 2 )اشکالات محیطی : توزیع و پراکندگی نامناسب سلولها در روي محفظه لامهاي شمارشگر یکی از مساي ل تصادفی است که در مورد حتی سوسپانسیونهاي سلولی خوب تهیه شده نیز رخ میدهد. بعد از شمارش عدد را در فاکتور رقت که 10000 می باشد ضرب می نماي یم. مثال:اگر تعداد RBC هاي شمارش شده 450 عدد باشد نتیجه را به صورت زیر حساب و گزارش می کنیم: تعداد گلبول هاي قرمز در هر سی سی خون = 4500000 10000 450 بحث: تعداد نرمال گلبول قرمز در هرمیلی لیتر خون به صورت زیر میباشد: 3/9-6/5 میلیون درمیلیمتر مکعب مردان : 5/5 4 میلیون درمیلیمتر مکعب زنان :